Nawigacja
Artykuł/Article 4
Andrzej Dobiech
OPOWIEŚĆ O LOSIE LEŚNICZEGO MIKOŁAJA DYSZEGO (1882–1943) I JEGO RODZINY
S t r e s z c z e n i e
Mikołaj Dyszy urodził się w 1882 roku we wsi Bobrowniki, w powiecie będzińskim, wówczas pod zaborem rosyjskim. Nie wiadomo, jakie uzyskał wykształcenie, ale są dowody, że od 1912 roku aż do wybuchu Rewolucji Październikowej pracował jako leśniczy w Rosji, w okolicach Semipałatyńska (obecnie Kazachstan). W Rosji ożenił się z Rosjanką Eudoksją i podczas pobytu tam urodziło się im dwoje dzieci (córka i syn). W Rosji Sowieckiej był, jako podejrzany Polak, przez pewien czas więziony, ale w 1922 roku udało mu się wraz z rodziną powrócić do kraju. Podjął pracę w Lasach Państwowych, znajdując posadę leśniczego kolejno w Nadleśnictwach Brzeziny, Chrośno i od 1936 roku w Nadleśnictwie Brąszewice. Od 1930 roku był leśniczym mianowanym. W kraju w 1923 roku urodziła mu się druga córka. Podczas okupacji niemieckiej pracował dalej w tym samym Nadleśnictwie Brąszewice. Zaangażował się w działalność konspiracyjną Związku Walki Zbrojnej, a potem Armii Krajowej. Pod zarzutem działania na szkodę niemieckiej gospodarki został 28 lutego 1943 roku aresztowany przez okupanta, uwięziony i torturowany w więzieniu w Sieradzu, a następnie postawiony przed sądem specjalnym i skazany na 3 lata obozu karnego oraz grzywnę. Z powodu złego stanu zdrowia spowodowanego warunkami więziennymi i torturami został przeniesiony do szpitala więziennego w Sieradzu, a potem do szpitala w Łodzi, gdzie zmarł 18 sierpnia 1943 roku. Majątek osobisty rodziny i dokumenty osobiste leśniczego zostały przejęte przez okupanta. W następnym roku zostali aresztowani w Łodzi dwaj zięciowie leśniczego i zamordowani przez Niemców w styczniu 1945 roku. Według przekonania rodziny aresztowanie zięciów leśniczego miało związek z jego wcześniejszą działalnością i aresztowaniem. Z licznej wcześniej rodziny leśniczego pozostały po wojnie jedynie trzy wdowy (jego żona i dwie córki), syn i wnuczka.
Słowa kluczowe: leśniczy Mikołaj Dyszy, lasy w Zachodniej Syberii, polskie nadleśnictwa: Brzeziny, Chrośno, Brąszewice, Armia Krajowa, więzienie na Radogoszczu w Łodzi
THE STORY OF THE FORESTER MIKOŁAJ DYSZY (1882–1943) AND HIS FAMILY DESTINY
S u m m a r y
Mikołaj Dyszy was born in 1882 in the village of Bobrowniki, in the Będzin
poviat belonging to Russian partition. It is not known what education he got, but there is evidence that from 1912 until the outbreak of the October Revolution he worked as a forester in Russia, near Semipalatinsk (now Kazakhstan). In Russia, he married a Russian girl, Eudoxia, and during his stay in Russia, a daughter and a son were born.In Soviet Russia, as Pole he always was a suspect, imprisoned for some time, but in 1922 he succeeded with family return to the country. He started working in the State Forests, finding the post of a forester in the Brzeziny, Chrośno and from 1936 in the Brąszewice Forest District. In 1930 he was appointed to senior forester position. In the country, in 1923, his second daughter was born. During the German occupancy, he continued to work in the same Brąszewice Forest Office. He was actively involved in the underground activity of the Union for Armed Struggle (ZWZ), and later of the Home Army (AK). On February 28, 1943, on charges of acting against Germany, he was arrested by the invader, imprisoned and tortured in the prison in Sieradz, brought to justice, fined and sentenced to three years of the penal camp. Because of poor health due to prison conditions and torture, he was transferred to the prison hospital in Sieradz, and then to a hospital in a Łódź, where he died on 18.08.1943. The family’s property and forester’s personal documents were taken over by the invader. In the next year, his both sons-in-low were arrested in Łódź and murdered by the Germans in January 1945.According to the family’s conviction, the arrest of the sons-in-law of the forester was related to his previous activity. From his large family only three women (his wife and two daughters), son and granddaughter saved lives in World War II.
Keywords: Forester Mikołaj Dyszy, forests in West Siberia, Polish Forest Districts: Brzeziny, Chrośno, Brąszewice, Home Army (AK), prison in Radogoszcz in Łódź