Navigation
Webcontent-Anzeige
Krzysztof Ślusarek
LAS W MIEŚCIE. ROLA LASÓW W GOSPODARCE MIEJSKIEJ I ŻYCIU SPOŁECZNYM MIESZCZAN W XIX WIEKU – PRÓBA REKONESANSU BADAWCZEGO
S t r e s z c z e n i e
Rzeczą naturalną jest, że las kojarzymy z wsią, gospodarką wiejską i rolnictwem. Tymczasem obszary leśne, i to wcale niemałe, występowały również w miastach. Nie było to zjawisko powszechne, ale jesteśmy w stanie wskazać wiele przykładów miast, w których granicach administracyjnych znajdowały się lasy. W takich wypadkach las traktowany był jako część składowa majątku miejskiego i źródło dochodów. Równocześnie jednak był on źródłem rozlicznych konfliktów, głównie sąsiedzkich, a czasami nawet politycznych.
Sprawa roli lasów w gospodarce miejskiej i życiu społecznym mieszczan w XIX stuleciu nie była dotąd przedmiotem systematycznych badań. Niniejszy szkic jest więc próbą rekonesansu badawczego, próbą zdefiniowania problemu oraz określenia kierunków przyszłych studiów. Zagadnienia te zostały przedstawione na przykładzie miast, w których granicach administracyjnych znajdowały się dość rozległe kompleksy leśne. Chodzi tu o miasto Jędrzejów, w Królestwie Polskim oraz położone w Galicji miasta Kamionka Strumiłowa, Mikulińce, Strusów i Zbaraż. Dla przykładu w granicach Jędrzejowa znajdowało się ponad 200 ha lasu, który był własnością miejską. Oprócz tego prywatne działki leśne mieli też mieszczanie. W Kamionce Strumiłowej, która leżała w dolinie górnego Bugu, obszary leśne były zdecydowanie większe – na przełomie XVIII i XIX wieku ich powierzchnia wynosiła bowiem ponad 1500 ha. W przeciwieństwie do Jędrzejowa lasy kamioneckie nie należały jednak do magistratu, lecz do właściciela miasta. Na tle prawa własności lasu rozgorzał długotrwały spór między mieszczanami a kolejnymi właścicielami miasta, który ciągnął się przez wiele lat.
Słowa kluczowe: miasto, las, gospodarka leśna, Królestwo Polskie, Galicja, Jędrzejów, Kamionka Strumiłowa, Mikulińce, Strusów, Zbaraż
FOREST IN THE TOWN. THE ROLE OF FORESTS IN THE TOWN ECONOMY AND SOCIAL LIFE OF TOWNSMEN IN THE 19TH CENTURY – AN ATTEMPT AT A RESEARCH RECONNAISSANCE
S u m m a r y
It is natural to associate forest with the country, rural economy and agriculture. However, woodland areas – and quite a large ones – occurred in the towns as well. It was not a common phenomenon, but one is able to give examples of many towns with forests within their administrative borders. In such cases a forest was regarded as a town asset and a source of income. Yet at the same time it was a source of various conflicts: they were mostly neighbour disputes, but sometimes even political ones.
The subject of the role of forests in the town economy and social life of townsmen in the 19th century has not been a matter of a systematic research so far. This blueprint is therefore an attempt at a research reconnaissance, at defining the problem and determining directions of further studies. These issues have been presented on the examples of towns with relatively extensive woodland areas within their administrative borders. That applies to the town of Jędrzejów situated in the Kingdom of Poland and the Galician towns: Kamionka Strumiłowa, Mikulińce, Strusów and Zbaraż. For instance, there were over 200 ha of forests within the borders of Jędrzejów and they were the town’s property. Apart from that, the town inhabitants also owned forest plots. In Kamionka Strumiłowa, situated in the Bug river valley, the woodland was considerably larger – the area of forests amounted to over 1500 ha. Contrary to Jędrzejów, the forests of Kamionka did not belong to the town magistrate, but to the town owner. A long-term conflict over the forest property rights arose between the townsmen and successive owners, and it lasted over decades.
Keywords: town, forest, forest management, Kingdom of Poland, Galicia, Jędrzejów, Kamionka Strumiłowa, Mikulińce, Strusów, Zbaraż