Artykuł/Article 3
Artykuł 3
Andrzej Dobiech
Łódź
O DAWNYCH POLOWANIACH POLSKICH OSADNIKÓW Z ADAMPOLA W TURCJI
S t r e s z c z e n i e
W 1842 roku ks. A. Czartoryski, emigrant działający na rzecz niepodległości Polski, założył w Turcji, w pobliżu Konstantynopola, wieś nazwaną Adampolem. Osiedlano tam Polaków, byłych powstańców i dezerterów z wojska rosyjskiego. W latach następnych, wskutek zmian gospodarczych i politycznych oraz społecznych, zamieszkiwali tam też Turcy. Osada liczyła początkowo kilkanaście osób, by w 1935 roku osiągnąć poziom ponad 150 osób, a w 2011 roku aż 700 osób, z czego już tylko około 90 osób przyznawało się do polskości. W pierwszym okresie myślistwo stanowiło podstawowe źródło utrzymania mieszkańców tej wsi. W drugiej połowie XIX wieku, po wykarczowaniu części lasu przydzielonego osadzie i zwiększeniu areału gruntów rolnych i łąk, osadnicy utrzymywali się z prowadzenia gospodarki rolnej, hodowlanej oraz sadowniczej, ale uzupełniali potrzeby żywnościowe przez uprawianie myślistwa. Polowali na dziki, jelenie, sarny, zające i ptactwo łowne. Wykorzystywali dostępne pożytki leśne oraz skóry upolowanych zwierząt. W pierwszej połowie XX wieku dodatkowym źródłem ich utrzymania była działalność turystyczna, powiązana z organizowaniem polowań dla turystów. Dzięki polowaniom chroniono uprawy rolne przed szkodami powodowanymi przez dziki i wilki. Warunki prowadzenia polowań w okolicach Adampola były trudne ze względu na gęste lasy i górzysty teren, pozbawiony dróg. Początkowo posługiwano się przestarzałymi strzelbami ładowanymi odprzodowo. Jedną z nich była strzelba wykonana we Francji w 1849 roku, stanowiąca
własność I. Kępki, a ofiarowana przez jego rodzinę do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. W drugiej połowie XIX wieku osadnicy posługiwali się karabinami wojskowymi, jednostrzałowymi, ładowanymi odtylcowo, a następnie, w miarę wzrostu zamożności, typową dla danego okresu bronią myśliwską. Pomocniczo używali tureckiej broni białej typu „kindżał”. Obecnie zanika w Adampolu uprawianie myślistwa, ale pozostaje zawsze chlubnym wspomnieniem nielicznych już tam Polaków.
Słowa kluczowe: Turcja, Adampol, ks. Adam Czartoryski, polscy osadnicy, polowanie, broń myśliwska
ABOUT FORMER HUNTING OF POLISH SETTLERS FROM ADAMPOL IN TURKEY
S u m m a r y
In 1842, The Duke Adam Czartoryski, an emigrant working towards the independenceof Poland, founded a village in Turkey near Constantinople called Adampol.
Poles, former insurgents and deserters from the Russian army were settled there. In the following years, as a result of economic, political and social changes, Turks also lived there. The settlement initially had several people to reach more than 150 people in 1935 and 700 people in 2011, of which only about 90 people admitted to polish roots. At first hunting was the basic source of income for the inhabitants of this village. In the second half of the 19th century, after grubbing up part of the forest allocated to the settlement and increasing the area of agricultural land and meadows, the settlers lived on agriculture, gardening and breeding, but they supplemented their food needs by hunting. They hunted wild boar, deer, roe deer, hares and game birds. They also used the available forest resources and hides of the hunted animals. In the first half of the twentieth century, an additional source of their income was tourist activity associated with organizing hunting for tourists. Hunting protected agricultural crops from the damage caused by wild boar and wolves. The conditions for hunting around Adampol were difficult due to dense bushy forests and mountainous terrain without roads. Initially, outdated front-loading rifles were used. One of them was a shotgun made in France in 1849, owned by I. Kępka, and donated by his family to the Polish Army Museum in Warsaw. In the second half of the nineteenth century, the settlers used military, single-shot, loaded from lock side rifles and then, as their wealth increased, hunting weapons typical of the time. In the alternative, they used Turkish white weapons of the “dagger” type. At present, in Adampol, the practice of hunting is disappearing , but it always remains a proud memory of the few Poles there.
Keywords: Turkey, Adampol, Duke Adam Czartoryski, polish settlers, hunting, hunting weapons