Web Content Display Web Content Display

Mateusz Wawrzyniak, Piotr Wawrzyniak

PRADZIEJOWA PUŁAPKA NA DZIKIEGO ZWIERZA Z JORDANOWA KOŁO ŚWIEBODZINA

S t r e s z c z e n i e

Łowiectwo, obok zbieractwa i rybołówstwa, stanowiło jedną z najstarszych technik zdobywania żywności. Nadal, w XXI wieku, jest uprawiane przez nie-które społeczności zamieszkujące lasy Amazonii, dorzecze rzeki Kongo czy też syberyjską bądź alaskańską tajgę. I chociaż nabyta przez człowieka w młodszej epoce kamienia umiejętność uprawy roli oraz hodowli zwierząt zdecydowanie ograniczyła jego znaczenie jako podstawowego źródła utrzymania, to jednak przy każdej nadarzającej się okazji dokonywano prób pozyskania dzikiej zwie-rzyny przy pomocy najrozmaitszych technik łowieckich. W 2008 roku podczas badań archeologicznych wielokulturowego stanowi-ska archeologicznego Jordanowo 12, gm. Świebodzin, woj. lubuskie, ujawniono na skraju wielkiej osady ludności kultury łużyckiej z epoki późnego brązu–po-czątków okresu halsztackiego relikty dużej, owalnej jamy o długości 3,74 m, sze-rokości 1,5 m i głębokości 1,28 m wraz z pozostałościami bliżej nieokreślonej konstrukcji, w której tkwiły kości z przednich kończyn dzika. Badania próby ra-diowęglowej C14 kości dały wynik 2890±60 BP (Before Present), odpowiadający czasowi funkcjonowania wspomnianej wyżej osady ludności kultury łużyckiej. W świetle dostępnych źródeł, w szczególności etnograficznych, wydaje się, że owa jama pełniła funkcję „wilczego dołu” służącego do chwytania dzikiej zwie-rzyny, którą następnie na miejscu oprawiano, pozostawiając najmniej użyteczne części tuszy. Stosunkowo strome ścianki obiektu uniemożliwiały ofierze uciecz-kę, natomiast zachowana miąższość jamy w zestawieniu z okołopółmetrową warstwą humusu dawała łączną głębokość około 1,8 m, wystarczającą do zatrzy-mania zwierzęcia wewnątrz dołu. Według Józefa Burszty podobne konstrukcje stosowane na terenie Wielkopolski miały około 2 m głębokości i zbliżoną dłu-gość oraz szerokość nieprzekraczającą 1 m. W przypadku płytszych stosowano dodatkowo zaostrzone pale lub widły wkopane w dno jamy. Ich ścianki były zwy-kle lekko skośne, przez co jama miała kształt trapezowaty. Nie były to jednak zasady ściśle przestrzegane; kształt dołu zależał od warunków terenowych.

Słowa kluczowe: łowiectwo, pułapka na dzikiego zwierza, dzik, osada, kultura łużycka, epoka brązu

 

PREHISTORIC TRAP FOR WILD ANIMAL FROM JORDANOWO NEAR ŚWIEBODZIN

S u m m a r y

Hunting, beside gathering and fishing was one of oldest techniques of finding food. In the 21st century, some societies from the Amazon rainforest, Kongo basin and Siberia or Alaskan Taiga, still cultivate this activity. And eventhough farming and breeding, learnt in the Younger Stone Age, have limited its meaning as a basic source of livelihood, however, at every opportunity, attempts were made to obtain wild animals using the most varied hunting techniques. In 2008, during the archaeological excavations of multicultural site Jordanowo 12, Świebodzin commune, Lubuskievoivodeship, the relics of large oval pit, was unearthen on the border of the settlement of the Lusatian culture from the late Bronze Age and beginning of the Halstatt period. Within the pit – 3.74 m in length, 1.5 m in width and 1.28 in depth, with remains of unspecified construc-tion, front limb bones of boar were stuck. The research on the X-ray radiocarbon dating C14 analysis of bones gave the result – 2,890 ± 60 BP (Before Present), cor-responding to the functioning of the aforementioned settlement of the Lusatian culture population. In the light of the available sources, in particular ethnographic, it seems that this pit functioned as a “wolf pit” used to capture wild animals, which was lat-er bound on the site, leaving the least useful parts of the carcass. The relatively steep walls of the feature prevented the victim from escaping, while the preserved thickness of the cavity in combination with about a half-meter layer of humus gave a total depth of about 1.8 m, sufficient to stop the animal inside the pit. Ac-cording to Józef Burszta similar constructions used in Wielkopolska were about 2 m deep and similar in length and width not exceeding 1 m. In the case of shallower – additional sharpened piles or forks buried in the bottom of the pit were used. Their walls were usually slightly sloping, making the pit trapezoidal. However, these were not strictly adhered to; the bottom shape depended on the terrain conditions.

Keywords: hunting, trap for wild animal, boar, settlement, Lusatian culture, Bronze Age

Artykuł do pobrania/Download the article