Navigation
Web Content Display
Zuzanna Benincasa
„CO SIĘ TYCZY STWORZEŃ, KTÓRE Z NAWYKU ZWYKŁY ODDALAĆ SIĘ I POWRACAĆ ….” – KONCEPCJA ANIMUS REVERTENDI A WOLNOŚĆ POLOWANIA NA DZIKIE ZWIERZĘTA W PRAWIE RZYMSKIM
S t r e s z c z e n i e
W prawie rzymskim dziko żyjące zwierzęta, ryby i ptaki były uważane za res nullius, których własność mógł nabyć każdy poprzez zawłaszczenie w momencie nabycia posiadania takiego zwierzęcia. Ta wywodząca się z czasów archaicznych zasada ius gentium pod koniec republiki, kiedy hodowla dzikich zwierząt staje się atrakcyjnym źródłem zysków, zaczyna zagrażać interesom posiadaczy ziem-skich, którzy starają się zagwarantować sobie wyłączne prawo do polowania i ło-wienia ryb na swoich gruntach. Jednym ze sposobów złagodzenia tego napięcia jest wypracowanie przez rzymską jurysprudencję koncepcji zwierząt, które z na-wyku zwykły oddalać się i powracać, do których zaliczano pszczoły, gołębie, pa-wie oraz jelenie. Koncepcja ta oryginalnie dotyczyła takich zwierząt, jak pszczoły czy gołębie, które hodowane dla zysku musiały mieć swobodę przemieszczania się, nie pozostając pod bezpośrednią kontrolą ich hodowcy. Z czasem znalazła analogiczne zastosowanie również do innych gatunków dzikich zwierząt hodo-wanych przez posiadaczy ziemskich, które, żyjąc w swoim naturalnym środowi-sku, były regularnie dokarmiane przez właściciela, w wyniku czego zaczynały przejawiać nawyk okresowego powracania do niego. W konsekwencji polowanie na takie zwierzęta na cudzym gruncie stało się nieopłacalne, co w dużym stopniu pozwoliło na złagodzenie napięcia między zasadą wolności polowania na dzikie zwierzęta w prawie rzymskim a potrzebą ochrony interesów właścicieli nieru-chomości ziemskich.
Słowa kluczowe: prawo rzymskie, polowanie, zawłaszczenie, wolność polowania, ani-mus revertendi, „zwierzęta, które z nawyku zwykły oddalać się i powracać”
“IN IIS AUTEM ANIMALIBUS, QUAE EX CONSUETUDINE ABIRE ET REDIRE SOLENT…” – ANIMUS REVERTENDI AND THE FREEDOM OF HUNTING IN ROMAN LAW
S u m m a r y
According to Roman law wild animals constituted res nullius (things with-out owner), the property of which could be acquired by anyone at the moment of acquiring their possession. Such a principle of ius gentium, at the end of the republic, when hunting wild animals and fishing became a conspicuous source of revenue, started to threaten the economic interests of Roman landowners, who tended to keep for themselves the exclusive right to hunt on their land. One of the remedies invented by Roman jurists was a concept of animals, which go and return customarily (quae ex consuetudine abire et redire solent) referring to bees, doves, peacocks and deer. Probably, that concept, was initially created
for preserving the property of animals, such as bees and doves, which, for their nature, when bred for profit could not be constantly controlled by their owner. Later this concept was extended to include also other species of wild animals living in their natural environment, which, fed regularly by the landowners, pre-served the habit of returning to them. As a consequence hunting such animals on somebody else’s land became non profitable, and thus enabled to conciliate the contrast between the freedom of hunting and the economic interests of the Roman landowners.
Keywords: Roman law, hunting, occupation, the freedom of hunting, animus revertendi, “animals, which go and return customarily”